Daru'l Mülk Konya Ansiklopedisi Konya'ya Dair Kısa Notlar
Konya'nın tarihine, kültürüne ve şehir hafızasına dair kısa ama güçlü notlar. Ansiklopedik maddelerin altyapısını oluşturan bu bilgiler, şehrin kimliğine farklı pencereler açar.
Tarih kitabı formatında kısa notlar Bilgi sayısı: 4Anadolu coğrafyasında insanoğluna ait en eski izlerin tespit edildiği iki ilden biri Konya’dır. Bilim İnsanları, Tuzlukçu İlçesi Tursunlu Mahallesi yakınlarında bulunan günümüz insanının atası kabul edilen Homo Erectus’a (gelişkin insan) ait olduğunu belirledikleri taş aletleri MÖ 780 bin-900 bin aralığına (Alt Paleolitik döneme) tarihlemektedirler. Tursunlu’da bir kömür madeninde bulunan bu taş aletler insanlık tarihi için büyük öneme sahiptir. Orta Anadolu’da insana ait en eski izler bunlardır.182-Anaodolu’da ilk İnsan İzleri,183 Denizli’nin Kocabaş köyünde bulunan ve MÖ 1.2-1.6 milyon aralığına tarihlenen insan kafatası fosili ise Anadolu’daki en eski insan kalıntısı olarak değerlendirilmektedir.
Konya Ovası’nın büyük kısmında yaklaşık olarak 13 bin yıl öncesine kadar büyük bir göl bulunmaktaydı. Konya Şehir Merkezinin yaklaşık 50 km doğusunda bulunan Bozdağ etekleri ile Merdivenli Yaylası civarlarında gölün kıyı kordonuna ait izlere rastlanmıştır. Bu gölün kenarında (İsmil - Dervişinhan) avcı-toplayıcı topluluklara ait taş aletler bulunmuştur. Bu avcı ve toplayıcı toplulukların zamanla bölgeyi yurt edindikleri tespit edilmiştir. Süleymanhacı Köyü’ndeki Pınarbaşı Kaya Sığınağı (Karaman’a bağlı-Konya sınırlarına çok yakın), Boncuklu Höyük ve Çatalhöyük bölgenin ilk sakinlerine ait yerleşimlerdendir.
Konya, tarih boyunca dört ayrı dönemde (devlet-beylik) başkentlik yapmıştır. 1- Meram ilçesinin sınırları içerisinde bulunan (merkezde) Karahüyük tarihî yerleşiminin, MÖ 3’üncü bin yılın sonları ile MÖ 2’nci bin yılın başlarında varlığı bilinen Pruşhanda Krallığı’nın başkenti olduğu düşünülmektedir. Uzmanlar, bilimsel olarak henüz kanıtlanmamakla birlikte Karahüyük’ün bir devlet veya beyliğin başkenti olmasının kuvvetle muhtemel olduğunu düşünmektedir. Prof. Dr. Sedat Alp tarafında yapılan çalışmalar bu tezi doğrular niteliktedir (1942). Hititler MÖ 1274’te Mısırlılarla yaptıkları Kadeş Savaşından önce güvenlik kaygısı ve diğer bazı gerekçelerle başkenti geçici olarak Hattuşa’dan Konya’ya (Tarhuntaşşa) taşımışlardır. 10 yıl boyunca Hitit ülkesi Konya’dan yönetilmiştir. Daha sonra başkent yeniden Hattuşa’ya (Çorum sınırları içerisinde) alınmıştır. Tarihçiler, Tarhuntaşşa’nın ülkenin güneyini kapsayan bir eyalet olduğu üzerinde hemfikirdir. Merkezinin neresi olduğu tam bilinmemekle birlikte son yıllarda Meram ilçesinde bulunan Hatıp Kayalıkları ve civarında yapılan çalışmalarda elde edilen bulgular buraya odaklanmayı gerekli kılmıştır. Tarihçi Prof. Dr. Hasan Bahar bölgede yaptığı çalışmalar neticesinde merkezin burası olduğunu ifade etmektedir. Konya 1097’den 1308’e kadar 211 yıl Türkiye (Anadolu) Selçuklu Devleti başkentliği (Dâru’l Mülk) yapmıştır. Türkiye Selçuklu Devleti’nin yıkılmasının ardından bölgeye hâkim olan Karamanoğulları da beylik başkenti olarak Konya’yı seçmişlerdir. Konya bazı dönemlerde kesintiler olsa da 1308’den 1467’ye kadar 159 yıl bu beyliğin başkenti olmuştur. Konya devlet ve beylik başkentliğinden ayrı olarak iki defa da eyalet başkentliği yapmıştır. Hitit devletinin Tarhuntaşşa Eyaleti başkentinin Konya olduğu yönünde ciddi bulgulara rastlanmıştır. Diğer eyalet merkezliği ise Osmanlı Devleti döneminde olmuştur. Osmanlılar Karamanoğlu Beyliği’ne son verdiklerinde beylik toprakları üzerinde oluşturdukları eyaletin (Karaman Eyaleti) merkezi olarak (Paşa Sancağı) Konya’yı seçmişlerdir.